Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Η γλώσσα του Ομήρου (Μέρος Α') Ημερομηνία:
9/1/2024, 10:48 - Εμφανίσεις: 68
Ένα από τα γενικά γνωρίσματα της γλώσσας που χρησιμοποιήθηκε στην πρώιμη ελληνική γραμματεία είναι οι ξεκάθαρες διαλεκτικές διασυνδέσεις.
Μολονότι κάθε λογοτεχνικό είδος ήταν συνυφασμένο με τη διάλεκτο στην οποία είχε καλλιεργηθεί και καταγραφεί πρώτη φορά –η σύνδεση αυτή μάλιστα ήταν τόσο ισχυρή, ώστε κάθε συγγραφέας χρησιμοποιούσε υποχρεωτικά τη διάλεκτο του γραμματειακού είδους όπου επρόκειτο να συνθέσει, ασχέταναφορικά με τη δική του καταγωγή και τη μητρική του διάλεκτο–, η λογοτεχνική παραγωγή εν συνόλω είχε ένα κοινό γλωσσικό πρότυπο, έναν κοινό γλωσσικό πρόγονο: τα μνημειώδη ομηρικά έπη, την Ιλιάδα και την Οδύσσεια.
Η συγκεκριμένη γλωσσική μορφή, χάρη στην πλατιά ακτινοβολία των δύο ξακουστών ποιημάτων, έμελλε να ασκήσει τεράστια επιρροή σε όλα τα λογοτεχνικά είδη.
Έτσι, οι λογοτεχνικές διάλεκτοι, ενσωματώνοντας στοιχεία του ομηρικού ποιητικού ιδιώματος, της γλώσσας της επικής ποίησης, αποστασιοποιήθηκαν μεθοδικά από την τρέχουσα γλωσσική χρήση και απέκτησαν χαρακτήρα υπερτοπικό.
Ως προς τα χαρακτηριστικά τώρα της διαλέκτου των ομηρικών επών, το πρώτο που αξίζει να επισημανθεί είναι πως η Ιλιάδα και η Οδύσσεια –στη μορφή με την οποία έφθασαν σε εμάς, χρονολογούνται πιθανώς στο β’ μισό του 8ου αιώνα π.Χ.– είναι προϊόντα μιας μακραίωνης διαδικασίας προφορικής σύνθεσης και προφορικής μετάδοσης, πριν φθάσουν στο σημείο να μετατραπούν σε γραπτό κείμενο.
Επιπροσθέτως, τα παλαιότερα χειρόγραφα στα οποία βασίζονται όλες οι σύγχρονες εκδόσεις των ομηρικών κειμένων ανάγονται στους αλεξανδρινούς λογίους του 2ου αιώνα π.Χ., που βεβαίως είχαν εφαρμόσει σε αυτά –και μάλιστα χωρίς ιδιαίτερη συνέπεια– το ορθογραφικό σύστημα της εποχής τους.
Τούτων δοθέντων, είναι προφανώς μάταιη οποιαδήποτε προσπάθεια να αποκατασταθεί το πρωτογενές υλικό, το «κείμενο του Ομήρου».
Η ανωτέρω διαπίστωση –επιβάλλεται να σημειώσουμε παρενθετικά– είναι μία μόνο από τις πτυχές του περίφημου ομηρικού ζητήματος, του συνόλου δηλαδή των φιλολογικών προβλημάτων που σχετίζονται με την ταυτότητα ...